9 rzeczy, które warto wiedzieć przed wyborem psychoterapii psychodynamicznej...

facePsychoterapia psychodynamiczna jest jednym z głównych nurtów terapeutycznych, obok nurtu poznawczo-behawioralnego, integracyjnego, psychoanalizy i in. Praca terapeutyczna jest wymagająca, jednak wytrwanie w niej może być źródłem głębokiej satysfakcji i znaczącej poprawy codziennego funkcjonowania w pracy, związkach, bliskich relacjach i relacji z samym sobą. Poniżej znajduje się 9 istotnych informacji, o których warto wiedzieć decydując się na ten właśnie nurt.

1. Potęga nieświadomości

Psychoterapia psychodynamiczna wywodzi się z psychoanalizy, którą zapoczątkował Zygmunt Freud na przełomie XIX i XX wieku. Od tego czasu psychoanaliza przechodziła liczne metamorfozy i zdecydowanie terapia nie wygląda już jak w filmie „Niebezpieczna metoda” (2011). Jednak głównym założeniem psychoanalizy było i jest istnienie nieświadomości. Zawiera ona w sobie nieakceptowane przez świadomość wyobrażenia oraz impulsy i, chcąc nie chcąc, w różnym stopniu wpływa na funkcjonowanie człowieka i podejmowane w różnych obszarach decyzje (lub brak ich podejmowania). Zadaniem terapeuty jest pomoc w poszerzeniu pola świadomości pacjenta, co wpływa na rozwiązanie wewnętrznych konfliktów, zwiększenie rozumienia swoich emocji, zachowań i powtarzanych szkodliwych schematów oraz daje możliwość ich zmiany, skoro ich przyczyny stały się już bardziej świadome.

2. Gabinet terapeutyczny oddaje to, co poza nim

Przestrzeń gabinetu terapeutycznego i relacja budowana z terapeutą odzwierciedlają to, jak dana osoba funkcjonuje w relacjach w życiu codziennym. Wszelkie obawy, bariery i konflikty pojawiające się w tworzeniu i utrzymywaniu relacji z innymi mają szansę pojawić się w relacji z terapeutą, a następnie mogą zostać zauważone, omówione i rozwiązane. W takich warunkach tworzy się bezpieczna przestrzeń do przyglądania się swoim doświadczeniom i reakcjom emocjonalnym i do przepracowywania ich z pomocą terapeuty.

3. To przestrzeń dla Ciebie

Jest to nurt, w którym terapeuta podąża za pacjentem, nie narzuca tematów do rozmowy i nie daje bezpośrednich rad życiowych. Pacjent ma zadanie możliwie swobodnego dzielenia się swoimi myślami, w surowej postaci. Może to wzbudzać lęk, wstyd, złość, czy inne trudne emocje. Terapeuta pomaga zauważyć i nadać rozumienie pojawiającym się emocjom, co przekłada się na większą świadomość trudności w relacjach interpersonalnych i umożliwia bardziej swobodne funkcjonowanie w kontaktach z innymi.

4. Frustracja jest częścią procesu, jak w życiu

Nie jest to rodzaj terapii, w której po każdej sesji wychodzi się szczęśliwszym i pewniejszym siebie. Efekty nie nadchodzą nagle i spektakularnie, a raczej są rozłożone w czasie (patrz punkt 9). Jest to proces, który, tak jak życie, konfrontuje nas z naszymi lękami, trudnościami, ograniczeniami i potrzebą osobistej odpowiedzialności. I, tak jak w życiu, można stosować wobec nich różne taktyki – od uników, przez paraliż po walkę i bunt. W trakcie leczenia możliwe są momenty lub okresy pogorszenia nastroju, które z czasem mogą stawać się mniej dotkliwe. W razie potrzeby terapeuta może zaproponować wsparcie farmakologiczne.

5. Częstotliwość sesji

Pierwszy kontakt z terapeutą psychodynamicznym odbywa się na cotygodniowych konsultacjach. To czas na przyjrzenie się swoim problemom, zaznajomienie terapeuty ze swoimi doświadczeniami (terapeuta przeprowadza szczegółowy wywiad) i wspólne ustalenie celów i ram leczenia. Zdarza się, że terapeuta zaproponuje inną formę leczenia, którą uzna za bardziej odpowiednią dla danej osoby. Sesje psychoterapii psychodynamicznej odbywają się raz, dwa lub trzy razy w tygodniu, w zależności od zakładanych celów terapii i/lub możliwości danej osoby. W terapii TFP (Transference-Focused Psychotherapy)1 zalecane są dwie sesje w tygodniu.

6. Cicho sza

Istnieje stereotyp dotyczący psychoanalizy, a za nią psychoterapii psychodynamicznej – że cisza na sesjach wlecze się w nieskończoność i w zasadzie, to nic z takiej ciszy nie wynika. Jeśli już cisza się pojawia, to nie bez przyczyny, dlatego też zadaniem terapeuty jest pomoc w przyjrzeniu się jej możliwym źródłom. Terapeuta pracujący metodą TFP jest aktywny na sesjach, tak, że sesja przypomina raczej rozmowę. Są jednak sytuacje, w których terapeuta nie komentuje wypowiedzi pacjenta, co może wzbudzać różne reakcje emocjonalne. Cisza jest wtedy jednak zaproszeniem dla pacjenta do dzielenia się pojawiającymi się myślami lub do kontynuowania wątku.

7. Psychodynamika, a więc nie statyczność

Umysł, życie i funkcjonowanie człowieka nie są statyczne, potrzebują aktywności. Cele terapii psychodynamicznej to niwelowanie objawów uniemożliwiających swobodne funkcjonowanie w różnych obszarach życia, bardziej realistyczne i wielowymiarowe postrzeganie rzeczywistości, wzięcie odpowiedzialności za swoje działania i przewartościowanie doświadczeń, ale też umożliwienie pacjentowi dostrzeżenia i wykorzystania swojego potencjału, szerzej - pomoc w odnalezieniu sensu podejmowanych działań. Daje też możliwość bardziej adekwatnej adaptacji do naturalnie zachodzących w życiu zmian, mniej lub bardziej dynamicznych.

8. Kiedy się zdecydować na terapię psychodynamiczną?

Najczęściej motywacją do zgłoszenia się na terapię są niepowodzenia w tworzeniu lub utrzymywaniu związku romantycznego i innych bliskich relacji lub uciążliwe objawy znacząco obniżające satysfakcję z codzienności (objawy depresyjne, lękowe, zaburzenia snu, ataki paniki, trudności w regulacji emocji, trudności natury seksualnej, niepowodzenia w budowaniu i utrzymywaniu bliskich relacji z innymi osobami, prokrastynacja, skutki stresu itp.). Ze względu na zaangażowanie potrzebne do pracy psychodynamicznej, nieczęsto jest to świadoma decyzja pierwszego wyboru. Na terapię psychodynamiczną decydują się zazwyczaj osoby, które mają już pewne doświadczenie terapeutyczne, np. są kierowane przez terapeutów innych nurtów, jako pogłębienie leczenia lub osobiście czujące potrzebę dalszej, głębszej pracy, po której można doznać zdecydowanie innej jakości życia.

9. To skuteczne leczenie zaburzeń psychicznych

Psychoanalitycy długo zwlekali z badaniem skuteczności oferowanej przez nich pomocy, jednak od lat są już wiarygodne wyniki potwierdzające klinicznie skuteczność terapii analitycznych w leczeniu zaburzeń psychicznych – nerwic, zaburzeń nastroju i zaburzeń osobowości (np. borderline, narcystyczne). Badania wskazują, że efekty terapii krótkoterminowych pojawiają się szybciej, ale trwają krócej, natomiast długoterminowe terapie psychoanalityczne dają możliwość długofalowego niwelowania przykrych objawów i osiągania długotrwałych kompetencji w obrębie ustalonych celów terapii.2 Inne badania (Abbass, Hancock, Henderson, Kisely, 2006) pokazują, że pozytywne efekty terapii psychodynamicznej (ogólne poprawienie funkcjonowania, obniżenie niepokoju i objawów depresyjnych) następują także po zakończeniu terapii poprzez zdobyte w jej trakcie doświadczenia i kompetencje, które napędzają dalszą poprawę symptomatyczną.3

 


1.  Tłum. Terapia Oparta na Przeniesieniu; Otto Kernberg i wsp.

2. Za: Kalita L., Chrzan-Dętkoś M.; Skuteczność psychoterapii psychoanalitycznych; w: Psychoterapia 4 (183) 2017; s. 5–16.

3. Za: Schedler J.; Skuteczność terapii psychodynamicznej; w: American Psychologist, t. 65 (2), Luty-Marzec 2010; s. 98-109.